ทับหลังปราสาทหนองหงส์เป็นทับหลังจำหลักลายพระยมทรงกระบือ เเละ ทับหลังปราสาทเขาโล้นเป็นทับหลังจำหลักลายพระอินทร์เหนือเกียรติมุข ทับหลังทั้งสองทำจากหินทราย และเป็นศิลปะสมัยลพบุรี (ศิลปะเขมรโบราณในไทย) มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 16 – 17
มีหลักฐานภาพถ่ายว่าทับหลังทั้งสองเคยประดิษฐานอยู่เหนือกรอบประตูปราสาทของปราสาทหนองหงส์ จ.บุรีรัมย์ และปราสาทเขาโล้น จ. สระแก้ว คาดว่าน่าจะถูกลักลอบ นำออกจากประเทศไทยในช่วงปี 2508 ซึ่งเป็นช่วงสงครามเวียดนาม
ล่าสุด สถานกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส เเจ้งข่าวดีว่า สิ้นสุดภารกิจ ทับหลังคืนสู่มาตุภูมิ เมื่อวันที่ 25 พ.ค. 64 สำนักงานสืบสวนเพื่อความมั่นคงแห่งมาตุภูมิสหรัฐฯ (Homeland Security Investigation – HSI) ร่วมกับสถานกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส ได้จัดพิธีส่งมอบ ทับหลังปราสาทหนองหงส์ และทับหลังปราสาทเขาโล้น คืนให้แก่รัฐบาลไทย เป็นที่เรียบร้อยเเล้ว
โดยมีนาย David A. Prince หัวหน้าเจ้าหน้าที่พิเศษ HSI นครลอสแอนเจลิส , นาย Tatum King หัวหน้าเจ้าหน้าที่พิเศษ HSI ซานฟรานซิสโก ,นางสาว Stephanie Hinds รักษาการอัยการสหรัฐฯ ประจำรัฐแคลิฟอร์เนียเขตภาคเหนือ ,นายมนัสวี ศรีโสดาพล เอกอัครราชทูต ณ กรุงวอชิงตัน ,นายมังกร ประทุมแก้ว กงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส , นายพิษณุ โสภณ กงสุลใหญ่ ณ นครชิคาโก และนายฟาบิโอ จินดา กงสุลใหญ่ ณ นครนิวยอร์ก เข้าร่วมเป็นสักขีพยาน
การส่งมอบโบราณวัตถุสำคัญทางประวัติศาสตร์ โบราณคดี และวัฒนธรรม คืนให้แก่ไทย เป็นการทำงานกว่า 3 ปี ของหน่วยงานที่สำคัญของฝ่ายสหรัฐฯ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิสหรัฐฯ (Homeland Security Investigation – HSI) และกระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ ในการสืบสวนและรวบรวมหลักฐานต่าง ๆ ตลอดจนการประสานงานอย่างใกล้ชิดกับหน่วยงานไทย และผู้เขี่ยวชาญด้านโบราณคดีของไทย
จนประสบความสำเร็จในที่สุด โดยวันที่ 28 พ.ค.64 ทับหลังทั้ง 2 ชิ้น ถูกเคลื่อนย้ายกลับถึงไทยเป็นที่เรียบร้อย เเละในวันที่ 31 พ.ค.64 นายอิทธิพล คุณปลื้ม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เป็นประธานในพิธีบวงสรวงต้อนรับทับหลังทั้ง 2 ชิ้น หลังจากพิธีรับมอบอย่างเป็นทางการ จะจัดแสดง ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร เป็นเวลา 3 เดือน (มิ.ย.-ส.ค.64) เเละจะมีพิธีมอบคืนสู่สถานที่ต่อไป
ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก อีจัน
Royal Thai Consulate-General Los Angeles และ กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร
